YSK'nın seçmenleri bilgilendirme amaçlı hazırladığık kamu spotları ve afişlere göre, seçmenlerin oylarının geçersiz olacağı haller genel hatlarıyla şöyle:
- "Evet" ya da "Tercih" mührünün basılmaması,
- Birden fazla ittifaka, siyasi partiye veya adaya oy basılması,
- Oy pusulasının bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılması veya koparılması,
- Oy pusulasının üzerine mühür dışında veya mühür yerine herhangi bir özel işaret, imza kaşesi veya parmak izi basılması,
- Oy pusulasının belirgin şekilde özel olarak karalanması, çizilmesi veya işaretlenmesi,
- Zarftan işaret anlamı taşıyan herhangi başka bir madde çıkması.
Milletvekili seçimi pusulasında mühür nerelere basılabilir?
YSK'nın paylşatığı oy pusulası şablonlarına göre, "Evet" ya da "Tercih" mührü kabaca, iki ayrı parti ya da ittifaka aynı anda basılmadığı hemen tüm hallerde geçerli sayılacak.
Buna göre seçime tek başına yani ittifaksız katılan bir partiye oy vermek istiyorsanız, doğrudan o partinin isminin altına, başka bir partiye taşırmadan "Evet" mührü basmanız gerekiyor.
Oy vermek istediğiniz parti bir ittifak içindeyse farklı seçenekler mevcut. YSK'nın kurallarına göre pusuladaki "ittifak alanı" içinde "Evet" mührünün;
-Bir siyasi partiye ayrılan alana,
-Hem bir siyasi partiye ayrılan alana, hem de ittifak ismi bölümüne,
-İttifak ismi bölümüne taşacak şekilde bir siyasi parti alanına,
basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve sandık sayım döküm cetvelinde bu oylar o siyasi partinin sütununa yazılacak.
Aynı partiye iki ya da daha çok kez evet mührü basılmış olması ya da "Evet" mührünün - ittifak dışındaki bir partiye taşmayacak şekilde - çizgi dışına taşmış olması halinde de pusulalar geçerli sayılacak.
KAYNAK, YSK
"İttifak alanı içerisinde 'Evet' veya 'Tercih' mührünün bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli kabul edilir ve bu oy (G) partisine sayılır"
KAYNAK, YSK
"İttifak alanı içerisinde 'Evet' veya 'Tercih' mührünün hem bir siyasi partiye ayrılan alanlara, hem de ittifak unvanı bölümüne basılması halinde bu oy pusulaları geçerli kabul edilir ve bu oy (F) partisine sayılır."
YSK'nın belirlediği kurallara göre "Evet" mührünün ittifak içindeki bir partiye doğrudan basılmaması halinde bile o oylar geçerli sayılacak ve "ittifak ortak oyu" olarak tutanağa işlenecek.
KAYNAK, YSK
"İttifak unvanı bölümüne 'Evet' veya 'Tercih' mührünün basılması halinde, bu oy ittifakın ortak oyu sayılır"
KAYNAK, YSK
"Başka bir siyasi partiye da ittifak alanı dışına taşmamak kaydıyla siyasi parti ittifak alanına birden çok 'Tercih' veya 'Evet' mührü basılması oy pusulasını geçersiz kılmaz ve bu oy ittifakın ortak oyu olarak sayılır"
Milletvekili seçiminde mühür nerede olursa oy geçersiz sayılır?
28. Dönem Milletvekili genel seçiminde, "Evet" ya da "Tercih" mührü birden çok ittifaka basılmışsa, ya da seçime tek başına giren partiler arasında mührün hangi partiye basıldığının belli olmadığı durumlarda geçersiz sayılacak.
KAYNAK, YSK
"Bir siyasi parti alanına basılan 'Tercih' ya da 'Evet' mührünün alanları ayıran çizgili bölgeyi aşıp, başka bir partiye ayrılan alana taşmış olması oy pusulasını GEÇERSİZ kılar"
KAYNAK, YSK
"Birden fazla, ittifak alanı içerisinde yer alan siyasi partiye ve ittifak alanı içerisinde yer almayan siyasi partiye 'Evet' ya da 'Tercih' mührü basılmış olan oy pusulaları GEÇERSİZ sayılır"
İttifaka basılan 'ortak oylar' nasıl bölüştürülecek?
YSK'nın oy pusulası şablonlarında, ittifak için partilere basılmasa bile ittifakın ismine basılan oyların "ittifak ortak oyu" olarak hesaba katılacağı görülüyor.
Seçim yasasında, ittifakları mümkün kılan 2018'deki değişikliğin ardından yapılan genel seçimlerde oylar önce ittifaklar arasında bölüştürülüp sonradan ittifak içi partilere dağıtılmıştı.
Ancak seçim yasasında Nisan 2022'de yapılan değişiklikle artık milletvekilleri doğrudan partilerin aldığı oy oranlarına göre bölüştürülecek.
Peki bu durumda, parti ismi seçmeden doğrudan ittifak ismine ya da aynı ittifak içinde birkaç partiye birden "Evet" mührü basılmış pusulalar nasıl değerlendirilecek?
Bu oylar geçerli sayılacak ve seçim sonuç tutanağında bu oylar için ayrı bir sütun olacak. Daha sonra bu tutanaklar ilçe seçim kurullarına gittiğinde, "ittifak ortak oyları", partilerin o seçim bölgesinde ittifak içinde aldığı oy yüzdelerine göre bölüştürülecek.
Oylar nasıl sayılıyor?
YSK'nın "Seçim güvenilirliği ve şeffaflık" başlıklı kamu spotunda oyların nasıl sayıldığı anlatılıyor.
Oyların kullanılması, sayılması ve tutanağa geçirilmesinde 7 kişilik sandık kurulunun 5 üyesi, o ilçede en çok oy alan siyasi partiler tarafından belirleniyor.
Seçim sonuçları sandık kurulu tarafından tutanak altına alınıyor, tutanağın bir örneği siyasi partilere veriliyor.
Tutanağın bir örneğinin de sandığın kurulduğu yere hemen vatandaşların göreceği şekilde asılması gerekiyor.
Oyların Seçim Bilişim Sistemi'ne (SEÇSİS) girilmesi ve birleştirilmesinin de ilçe seçim kurullarında siyasi parti temsilcileri huzurunda gerçekleşmesi gerekiyor.
SEÇSİS'e girilen bu veriler YSK'ya ulaşıyor, eş zamanlı olarak seçime katılan siyasi partilerle paylaşılıyor.
KAYNAK, DHA
'Şeffaf, güvenilir, denetlenebilir bir seçim'
YSK, "şeffaf, güvenilir ve denetlenebilir bir seçim" için aldığı önlemleri şu şekilde sıralıyor:
Sandık kurulunun düzenlediği imzalı ve mühürlü sandık sonuç tutanağının bir sureti sandığın kurulduğu yere asılırken, birer sureti de sandık kurulunda görev yapan siyasi parti üyeleri ve müşahitlere veriliyor.
Seçim sonuçları kesinleştikten sonra tüm sandık sonuçları ve ıslak imza tutanakları YSK'nın internet adresinden vatandaşların erişimine açılıyor.
Görme engelliler nasıl oy kullanıyor?
YSK'ya göre görme engellilerin oy kullanması için özel bir şablon hazırlanıyor.
Talep etmeleri halinde sandık kurulu başkanı, akrabalarından biri veya orada bulunan herhangi bir seçmenin yardımıyla oy pusulasını mühür deliklerine gelecek şekilde hazırlanan şablona yerleştirmek suretiyle oy kullanabilecek.
Bir seçmenin birden fazla engelliye yardımcı olması ise yasak.
Kaynak: BBC Türkçe
