VİYANA-SNmedia.at/ Yaklaşık 10 milyon kişinin yaşadığı İran başkenti Tahran’da, kentin sürdürülebilirliği ciddi biçimde sorgulanmaya başlandı. Altı yıldır süren kuraklık ve son 50 yılın en kurak sonbaharının ardından, şehre su sağlayan barajlardaki doluluk oranı yüzde 10 seviyesine kadar düştü.
Kasım sonu ve Aralık başında yağış miktarı, tarihsel ortalamalara kıyasla yaklaşık yüzde 90 azaldı. Kent sakinleri dönüşümlü su kesintileriyle karşı karşıya kalırken, musluklardaki su basıncı düşürüldü ve yetkililer halka su kullanımını sınırlama çağrısı yaptı.
"SIFIR GÜN" KENTİ
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, kasım ayında yaptığı açıklamada yağışların gelmemesi halinde kentin bazı bölgelerinin tahliye edilmesinin gündeme gelebileceğini söyledi.
Tahran, “Sıfır Gün” olarak adlandırılan, şehirlerin musluklardan su akmayacak noktaya yaklaşmasını ifade eden krizin eşiğine gelen son büyük kent oldu. Bu kavram, 2017’de Güney Afrika’nın Cape Town kentinde su rezervlerinin kritik seviyeye düşmesiyle gündeme gelmişti.
Daha önce Brezilya’nın Sao Paulo kenti ve Hindistan’ın Chennai kenti benzer krizleri aşmayı başardı.
Uzmanlar, hızla ısınan dünyada Tahran ve benzeri onlarca kuraklığa açık kent için şansın er ya da geç tükeneceğini vurguluyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE YAPISAL SORUNLAR
Kuraklığın temel nedenlerinden biri iklim değişikliği. Ortadoğu, küresel ortalamanın yaklaşık iki katı hızla ısınıyor. İran platosunda yağış düzenleri değişirken, kışlar daha kısa ve kurak geçiyor.
Zagros ve Elburz dağlarındaki kar örtüsü gibi ilkbahar ve yaz aylarında nehirleri ve yeraltı sularını besleyen doğal rezervler hızla azalıyor. Yağışlar ise giderek kısa süreli ve şiddetli sağanaklar halinde düşüyor. Bu da suyun toprağa işlemeden yüzeyden akıp gitmesine yol açıyor.
Ancak sorun yalnızca iklimle sınırlı değil. İran’daki su altyapısı uzun yıllardır yetersiz yatırımlarla boğuşuyor. Tarım ve sanayi için açılan yüz binlerce kaçak kuyu da yeraltı sularını hızla tüketiyor.
İran Su Kaynakları Yönetim Şirketi, her yıl yaklaşık 13 bin kaçak kuyunun kapatıldığını, ancak bunun sorunu çözmeye yetmediğini belirtiyor.
HIZLI NÜFUS ARTIŞI VE TARTIŞMALI ÇÖZÜM
Krizi derinleştiren bir diğer unsur ise hızlı kentleşme ve nüfus artışı. Tahran’ın nüfusu 1940’larda 700 bin civarındayken bugün yaklaşık 10 milyona ulaştı.
Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, bu büyümenin sürdürülemez olduğunu savunarak başkentin Umman Denizi kıyılarına taşınması önerisini gündeme getirdi.
Ancak uzmanlar, böyle bir taşınmanın on milyarlarca dolarlık maliyet gerektireceğini ve yaptırımlar, yüksek enflasyon ve sosyal ihtiyaçlarla boğuşan İran için gerçekçi olmadığını vurguluyor.